HTML объектлары


Объект - ул HTML-документта график һәм мультимедиа өстәмә. Шундый нәкъ рәсемнәр, Java-апплетлар, тавышлар, музыка һәм башкалар.

img

Ул HTML-документта рәсемнәрне өстә. WEB-дизайнда иң популәр инструменты. JPEG һәм GIF форматта рәсемнәр керүгә хокук бирә.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
SRC юк Мәҗбүри параметр. Рәсәмнең URL-адресы билгелә
HEIGHT һәм WIDTH 0, 1, 2, ... (пикселләр) Рәсәмнең биеклеге һәм киңлык билгелә.
HSPACE һәм VSPACE 0, 1, 2, ... (пикселләр) Документта бүтән объектлардан рәсемнең горизонталь һәм вертикаль аралыгы билгелә.
ALIGN
left
Документның сул кырые буенда рәсем тигезләп куя. Текст уң якта кала.
right
Документның уң кырые буенда рәсем тигезләп куя. Текст сул якта кала.
top һәм texttop
Текстның югары юл белән рәсемнең югары чит тигезләп куялар.
middle
Текстның югары юл белән рәсемнең үзәге тигезләп куя.
absmiddle
Текстның үзәге белән рәсемнең үзәге тигезләп куя.
bottom һәм baseline
Текстның югары юл белән рәсемнең түбән чит тигезләп куялар.
absbottom
Текстның түбән юл белән рәсемнең түбән чит тигезләп куя.
Мәҗбүри параметр. Ничек рәсемне тигезләп куярга билгелә.
NAME юк Документта уникаль рәсемнең исеме билгелә. JavaScript программаларда кулланыла.
ALT юк Ярдәм текстны билгелә. Шушы текст рәсемне тасвирларга тиеш, әгәр браузер рәсемне күрсәтми.
BORDER 0, 1, 2, ... (пикселләр) Рәсәмнең читләр киңлеге билгелә. Рамкалар ясый.
LOWSRC юк Түбән сыйфат рәсемне URL-адресы билгелә. Браузер башта аны тутыра, аннары төп рәсем.
USEMAP юк Навигсыон картасы ясый.
Кара монда
ISMAP юк Навигсыон картасы ясый. Сервер белән эшкәртә.

Мисаллар

<img src="picturies/angel.gif" width="90" height="90" alt="фәрештә" hspace="10" align="left"> Текст уң якта һәм 10 пиксел ара фәрештә Текст уң якта һәм 10 пиксел ара
Рәсем гиперссылка булып куллану
<a href="http://watan.narod.ru">
<img src="picturies/angel_1.gif" width="90" height="90" align="right" border="1" alt="Минем йорт">
</a> Уң төймәгә (рәсемгә) басагыз
Минем йорт
 Уң төймәгә (рәсемгә) басагыз

watan

embed and noembed

Embed - ул HTML-документта төрле объектлар өстә (HTML түгел документлар һәм media-файллар). Өстемә куелган объект (wav/midi-файл яки өч үлчәнешле VRML) кирәкле plug-in белән уйнатырга тиеш.
Noembed - әгәр браузер embed белән эшләми, ул embed урнына язылган текст күрсәтә.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
HEIGHT һәм WIDTH 0, 1, 2, ... (пикселләр) Объектның биеклеге һәм киңлык билгелә.
HSPACE һәм VSPACE 0, 1, 2, ... (пикселләр) Документта бүтән объектлардан embed-объектның горизонталь һәм вертикаль аралыгы билгелә.
ALIGN
left
Документның сул кырые буенда embed-объект тигезләп куя. Текст уң якта кала.
right
Документның уң кырые буенда embed-объект тигезләп куя. Текст сул якта кала.
top һәм texttop
Текстның югары юл белән embed-объектның югары чит тигезләп куялар.
middle
Текстның югары юл белән embed-объектның үзәге тигезләп куя.
absmiddle
Текстның үзәге белән embed-объектның үзәге тигезләп куя.
bottom һәм baseline
Текстның югары юл белән embed-объектның түбән чит тигезләп куялар.
absbottom
Текстның түбән юл белән embed-объектның түбән чит тигезләп куя.
Мәҗбүри параметр. Ничек embed-объектны тигезләп куярга билгелә.
NAME юк Документта уникаль embed-объектның исеме билгелә. JavaScript программаларда кулланыла.
ALT юк Ярдәм текстны билгелә. Шушы текст embed-объектны тасвирларга тиеш, әгәр браузер embed-объектны күрсәтми.
BORDER 0, 1, 2, ... (пикселләр) Embed-объектның читләр киңлеге билгелә. Рамкалар ясый.
SRC юк Мәҗбүри параметр. Куйдырган embed-объектта файлның исеме билгелә.
PLUGINSPACE юк Кайда кирәкле plug-in урнашкан, URL-адресы билгелә.
PALETTE
background
Background-палитрасы кулланый (эчтән тыну кулланыла)
foreground
Foreground-палитрасы кулланый.
Embed-объектны дип карау төс палитраның төре билгелә.
HIDDEN
true
Күрсәтмәү объекты
false
Күрсәтү объекты. (эчтән тыну эшли)
Күрсәтү яисә күрсәтмәү embed-объекты билгелә.
TYPE Файлның MIME-типы Объектның файл типы билгелә.
AUTOSTART
true
Автомат рәвештә уйнау
false
User эшләтә башлау
Ничек уйнату башларга тиеш билгелә.
LOOP
no (0)
Бер мәртәбә
yes (1)
Һаман уйный
Ничә мәртәбә уйнатырга тиеш билгелә.

Мисаллар

<embed src="musik/hymn.wma" hidden="false" height="120" width="200" loop="0" autostart="false">
<noembed> иске браузерга тексты </noembed>
Текст
</embed> 		&#1080&#1089&#1082&#1077 &#1073&#1088&#1072&#1091&#1079&#1077&#1088&#1075&#1072 &#1090&#1077&#1082&#1089&#1090&#1099 Текст
<embed src="music.vrml" height="90" width="150" hspace="10" align="center" pluginspace="../plugins/download_vrml.html">
<noembed> Сезнең браузер иске була </noembed>
Текст үзәктә һәм 10 пиксел ара
</embed> 		&#1057&#1077&#1079&#1085&#1077&#1187 &#1073&#1088&#1072&#1091&#1079&#1077&#1088 &#1080&#1089&#1082&#1077 &#1073&#1091&#1083&#1072 Текст үзәктә һәм 10 пиксел ара

watan

applet and param


Applet - ул HTML-документта төрле Java-апплетлар өстә (Java телдә ясалган mini-программалар). Өстемә куелган Java-апплет махсус тәрәзәдә (рәсем кебек) уйнатырга тиеш.
Param - Java-программада төрле параметрлар тапшырый.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
CODE юк Мәҗбүри параметр. Куйдырган Java-апплетта файлның исеме билгелә.
CODEBASE юк Куйдырган Java-апплетта файлның төп адресы (URL) билгелә.
HEIGHT һәм WIDTH 0, 1, 2, ... (пикселләр) Мәҗбүри параметрлар. Тәрәзәнең биеклеге һәм киңлык билгелә.
HSPACE һәм VSPACE 0, 1, 2, ... (пикселләр) Документта бүтән объектлардан тәрәзәнең горизонталь һәм вертикаль аралыгы билгелә.
ALIGN
left
right
top һәм texttop
middle
absmiddle
bottom һәм baseline
absbottom
Кара монда
 Мәҗбүри параметр. Ничек Java-апплетны тигезләп куярга билгелә. IMG-элементның охшаш параметр бердәй мәгънәләр бар.
NAME юк Документта уникаль Java-апплетның исеме билгелә. JavaScript программаларда кулланыла.
ALT юк Ярдәм текстны билгелә. Шушы текст Java-апплетны тасвирларга тиеш, әгәр браузер Java-апплетны күрсәтми.
SRC юк Мәҗбүри түгел параметр. Java-апплетны эшләп чыгаручы сайтның URL-адресы билгелә.

Мисаллар

<applet code="JumpingGirl.class" width="90" height="90" align="left" alt="Сикерүче кыз">
</applet>
Текст уң якта 		Текст уң якта
<applet codebase="http://graywood.rdc.ru/javagames" code="CrazyTetris.class" width="90" height="90" align="right" src="http://graywood.rdc.ru" alt="Тетрис уенны">
</applet>
Текст сул якта 		Текст сул якта
<applet code="JumpingGirl.class" width="90" height="90" align="center">
<param name="width" value="150">
<param name="height" value="100">
<param name="name" value="Jumping girl">
</applet>
Текст үзәктә 		Текст үзәктә

watan

Җәдвәлләр


WEB-дизайнда бик мөһим коралы. Уңайлылык һәм ачыклык җәдвәлләргә өстенлек бирә. Җәдвәлләр төзү өчен TABLE, CAPTION, TR, TD һәм TH элементлар беләргә кирәк

table

Җәдвәлләр төзү өчен баш элементы.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
ALIGN
left
Сул кырые буенда җәдвәлне тигезләп куя. (эчтән тыну эшли)
right
Уң кырые буенда җәдвәлне тигезләп куя.
center
Үзәктә җәдвәлне тигезләп куя.
Горизонталь буенча җәдвәлнең тигезләп кую ысулы билгелә.
VALIGN
top
Югары кырые буенда тигезләп куя.
bottom
Түбән кырые буенда тигезләп куя.
middle
Үзәктә тигезләп куя.
Вертикаль буенча җәдвәлдә эченә салынган нәрсә өчен тигезләп кую ысулы билгелә
BORDER 0, 1, 2, ... (пикселләр) Җәдвәлнең читләр киңлеге билгелә. Рамкалар ясый.
CELLPADDING 0, 1, 2, ... (пикселләр) Рамка белән эченә салынган нәрсә арасында ераклык билгелә.
CELLSPACING 0, 1, 2, ... (пикселләр) Ячейкаларның читләр арасында ераклык билгелә
HEIGHT һәм WIDTH 0, 1, 2, ... (пикселләр);
% (браузер тәрәзәгә)		 Җәдвәлнең биеклеге һәм киңлык билгелә.
BGCOLOR RGB Җәдвәл эчендә фоны төс билгелә.
BACKGROUND Рәсемнең URL-адресы. Рәсем белән җәдвәл эчендә фоны тутыра.

caption

Җәдвәлгә исем бирә.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
ALIGN
top
Исемне җәдвәл өстеннән алып куя. (эчтән тыну эшли)
bottom
Исемне җәдвәл астыннан алып куя.
Исемнең вертикаль тигезләп кую ысулы билгелә.

tr

Җәдвәлдә ячейкалар яңа рәт алып куя.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
ALIGN
left
Сул кырые буенда тигезләп куя.
right
Уң кырые буенда тигезләп куя.
center
Үзәктә тигезләп куя.
Горизонталь буенча рәттә эченә салынган нәрсә өчен тигезләп кую ысулы билгелә
VALIGN
top
Югары кырые буенда тигезләп куя.
bottom
Түбән кырые буенда тигезләп куя.
middle
Үзәктә тигезләп куя.
Вертикаль буенча рәттә эченә салынган нәрсә өчен тигезләп кую ысулы билгелә
BGCOLOR RGB Рәт эчендә фоны төс билгелә.

td and th

TD-элементы рәттә ячейканы ясый. TH-элементы да рәттә ячейканы ясый, тик ул аны ячейка-исем кебек билгелә.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
ALIGN
left
Сул кырые буенда тигезләп куя.
right
Уң кырые буенда тигезләп куя.
center
Үзәктә тигезләп куя.
Горизонталь буенча ячейкада эченә салынган нәрсә өчен тигезләп кую ысулы билгелә
VALIGN
top
Югары кырые буенда тигезләп куя.
bottom
Түбән кырые буенда тигезләп куя.
middle
Үзәктә тигезләп куя. (эчтән тыну эшли)
Вертикаль буенча ячейкада эченә салынган нәрсә өчен тигезләп кую ысулы билгелә.
HEIGHT һәм WIDTH 0, 1, 2, ... (пикселләр);
% (җәдвәлгә)		 Ячейканың биеклеге һәм киңлык билгелә.
COLSPAN 0, 1, 2, ... Баганаларның саны билгелә. Шул микъдар ячейка каплый. (эчтән тыну - 1.)
ROWSPAN 0, 1, 2, ... Рәтләрнең саны билгелә. Шул микъдар ячейка каплый. (эчтән тыну - 1.)
NOWRAP юк Ячейкада сүзләрне бер юлдан икенче юлга автоматик күчерүне тыя.
BGCOLOR RGB Ячейка эчендә фоны төс билгелә.
BACKGROUND Рәсемнең URL-адресы. Рәсем белән ячейка эчендә фоны тутыра.

Мөһим:
Ячейканың читләр чагылдыралар, әгәр анда эчендәге бар. Махсус символы &nbsp; эчендәге алмаштырырга мөмкин.

Мисаллар

<table border="1" width="80%">
<caption align="top"><b>Гади мисал</b>
</caption>
  <tr>
     <td>A1</td>
     <td>B1</td>
     <td>C1</td>
  </tr>
  <tr>
     <td>A2</td>
     <td>B2</td>
     <td>&nbsp;</td>
  </tr>
</table>
Гади мисал
A1 B1 C1
A2 B2  
<table border="0" bgcolor="black" cellpadding="10">
<caption align="top"><font color="red">
<b> Бәяләр күрсәткече</b></font>
</caption>
  <tr>
     <th rowspan="2" nowrap><font color="white">
Товарлар</font></th>
     <td><font color="white">
икмәк</font></td>
    <td align="right"><font color="white">
7.50 сум</font><td>
  </tr>
  <tr>
     <td><font color="white">
тоз</font></td>
     <td align="right"><font color="white">
6 сум</font></td>
  </tr>
</table>
Бәяләр күрсәткече
Товарлар икмәк7.50 сум
тоз 6 сум
<table border="1" width="60%" align="right">
<caption align="bottom">
<b> Җәдвәл җәдвәлдә.</b>
</caption>
  <tr>
     <td>A1</td> <td>B1</td> <td>
     <table border="5" width="100%">
      <tr>
       <td>Башка</td>
       <td>җәдвәле</td>
      </tr>
     </table> </td>
  </tr>
  <tr>
<td>A2</td> <td>B2</td> <td>C2</td>
</tr>
</table>
Текст сул якта.
Җәдвәл җәдвәлдә
A1 B1
Башка җәдвәле
A2 B2 C2
Текст сул якта.

watan

Формалар


Форма - ул HTML-документта бик мөһим коралы. Ул user белән бәйләнеш тотырга булыша. Формалар төзү өчен FORM, TEXTAREA, SELECT, OPTION, INPUT элементлар беләргә кирәк.

form

Формалар төзү өчен баш элементы.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
NAME юк Документта уникаль форманың исеме билгелә. JavaScript программаларда кулланыла.
ACTION юк Мәҗбүри параметр. CGI-скриптның яки электрон почтаның URL-адресы билгелә.
METHOD
get
Барысы мәгълүмәтләр алу. (эчтән тыну эшли)
post
Сездән генә мәгълүмәтләр алу.
Форманың эчендәге җибәрү ысулы билгелә.
ENCTYPE
application/x-www-form-urlencoded
Кодировканың берсе типы.
text/plain
Кодировканы сүндерә.
Кодировканың типы билгелә .
TARGET
_self
Шушы тәрәзәгә яңа бите тутыра.
_parent
Ата-ана тәрәзәгә яңа бите тутыра.
_top
Бөтен тәрәзәгә яңа бите тутыра.
-blank
Яңа тәрәзәгә яңа бите тутыра.
"тәрәзәнең исеме."
Шушы тәрәзәгә яңа бите тутыра.
Тәрәзәнең исеме билгелә. Шул тәрәзәдә CGI-эшнең нәтиҗәләре кире кайталар.

Мисаллар

<!--Форманы оештырабыз. -->
<form action="graywood.rdc.ru/cgi-bin/thanks.pl" name="TestForm">
<input type="text" size="20" value="Исем/Яшь/һөнәр">
<input type="submit" value="Тапшырырга">
</form>




textarea

Текстның берничә юллар керү өчен мәйданы төзә. FORM-элемент эчендә булырга тиеш.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
NAME юк Мәҗбүри параметр. Уникаль исем билгелә.
ROWS 0, 1, 2, ... Текстның юллар саны билгелә.
COLS 0, 1, 2, ... (символлар) Текст мәйданның киңлеге билгелә.
WRAP
off
Сүзләрне күчерү юк. (эчтән тыну эшли)
virtual
Сүзләрне күчерү формада бар, CGI-да юк.
physical
Сүзләрне күчерү бар.
Формада сүзләрне бер юлдан икенче юлга күчерү ысулы билгелә.
DISABLED юк "Read only" кебек (тик уку өчен) мәйданы билгелә.
ERROR юк Ялгышлар турыда белдерү билгелә.

Мисаллар

...
<form>
<textarea name="address" warp="virtual" cols="30" rows="3">
Сезнең адресы ...
</textarea>
</form>
...
 ...
...


select

Формада сайлап алганын типы меню оештыра. FORM-элемент эчендә булырга тиеш. Берничә OPTION-элементлар тота.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
MULTIPLE юк Берничә пунктның сайлауы мөмкинлек бирә. (эчтән тынуда бер пункт)
NAME юк Уникаль форманың исеме билгелә.
SIZE 0, 1, 2, ... Күренә торган пунктның саны билгелә.

option

Тик SELECT белән кулланыла. Меню эчендә аерым пунктлар тасвирлый.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
SELECTED юк Баштан сайланган пункты билгелә.
VALUE юк Пунктка мәгънәсе бирә.

Мисаллар

...
<select name="Сайлау">
    <option>MS-DOS
    <option value="MD">MS Windows'98
    <option>MS Windows NT
    <option>OS/2
    <option selected>UNIX
</select>
...
 ...



...


input

Төрле форманың мәйданлары төзә. Шушы мәйданлар user белән бәйләнеш тотырга булышалар.

Параметрлар Мәгънәләр Кыскача тасвирлау
NAME юк Уникаль форманың исеме билгелә.
TYPE
text
Бер юлга текстның керүе мәйданы төзә. SIZE һәм MAXLENGHT параметрлар белән бергә кулланыла.
textarea
Берничә юлларга текстның керүе мәйданы төзә. TEXTAREA-элемент кебек.
file
Формага файл кушарга мөмкинлек бирә. ACCEPT параметр белән бергә кулланыла.
password
Бер юлга текстның керүе мәйданы төзә, ләкин текстны шулай күренә: " *** ".
checkbox
Boolean (әйе / юк) атрибутлар өчен керү мәйданы төзә. NAME һәм VALUE параметрлар белән бергә кулланыла. Һәр checkbox-мәйданга тик бер исем бирергә мөмкин.
radio
Барысының берсе сайлау өчен керү мәйданы төзә. NAME һәм VALUE параметрлар белән бергә кулланыла. Һәр radio-мәйданга тик бер исем бирергә мөмкин.
submit
Форманың тапшыруга төймәсе төзә.
image
Форманың тапшыруга рәсем-төймәсе төзә.
reset
Баштагы мәгънәләр формага кайтыруга төймәсе төзә.
hidden
Күзгә күреми торган мәйданы төзә. Сервер белән эшкәртә.
button
Гади төймәсе төзә.
range
Санлы мәйданы төзә. MAX һәм MIN атрибутлар кулланыла.
Форманың нигезләр керүгә мәйданың типы билгелә. (эчтән тынуда text)
ACCEPT MIME-типы Файлның типы билгелә. Тик TYPE="file" параметр белән кулланыла.
VALUE юк Форманың мәйданларга текст исеме билгелә.
CHECKED юк Checkbox яки radio мәйданларның активлаштыруы күрсәтә.
SIZE 0, 1, 2, ... (символлар) Текст мәйданның зурлыгы билгелә.
MAXLENGTH 0, 1, 2, ... (символлар) Максималь символларның саны билгелә. SIZE-ның күбрәк булырга мөмкин.
SRC юк Рәсемнең URL-адресы билгелә. TYPE="image" параметр белән бергә кулланыла.
ALIGN
Кара монда
 Ничек рәсемне тигезләп куярга билгелә. TYPE="image" параметр белән бергә кулланыла. (эчтән тынуда bottom)

Мисаллар

<form name="form1" action="http://graywood.rdc.ru/cgi-bin/banya.pl">
    <input type="hidden" name="info" value="Мунчага язу">
    <input type="radio" name="sex" value="Male" checked>Ир<br>
    <input type="radio" name="sex" value="Female">Хатын<br>
Исем :<br>
    <input type="text" name="textfield" value="Ришат Гимаев" size="30" maxlength="60"><br>
Пароль :<br>
    <input type="password" width="10" name="passwd"><br><br>
    <input type="submit" value="Җибәрү">
</form>
Ир
Хатын
Исем :

Пароль :
Түбәндәге басмалар алысы килә :<br>
<form name="form2" action="http://graywood.rdc.ru/cgi-bin/magazines.pl">
    <input type="checkbox" name="m1">Татарстан яшләре<br>
    <input type="checkbox" name="m2">Мәгърифәт<br>
    <input type="checkbox" name="m3">Казан утлары<br>
    <input type="checkbox" name="m4" checked>Чаян<br>
    <input type="image" src="picturies/and_so_on_2.gif" width="60" height="30">
</form> 		Түбәндәге басмалар алысы килә :
Татарстан яшләре
Мәгърифәт
Казан утлары
Чаян

watan


© copy right 2004, e-mail : Yawz_han@yahoo.com
Hosted by uCoz